Cũng như tất cả các thành viên cao cấp của Sinn Féin, Michael Collins được chỉ định ra ứng cử một ghế trong cuộc tổng tuyển cử tại Vương Quốc Anh năm để chọn ra các Nghị sĩ Ireland cho Hạ Nghị viện Anh tại London. Và cũng như đại bộ phận những thành viên khác, Collins trúng cử, trở thành Nghị sĩ cho vùng Nam Cork. Trong cuộc tuyển cử, đảng Sinn Fein Party giành được 73 ghế, đảng Unionist (gồm những người thuộc miền bắc Ireland muốn tiếp tục là một bộ phận của Vương Quốc Anh) được 26 ghế, và đảng Irish Parliamentary (Nghị viện Ireland), vốn vẫn chiếm ưu thế tại Ireland, chỉ được 6 ghế. Tuy nhiên, không như các đối thủ của họ trong đảng Nghị viện Ireland, các Nghị sĩ thuộc Sinn Féin tuyên bố họ sẽ không đến họp tại Westminster, Anh, mà sẽ thiết lập Nghị viện Ireland tại Dublin. Nghị viện này được gọi là Dáil Éireann (nghĩa là "Đại hội", hay "Nghị viện" Ireland), phiên họp đầu tiên của Nghị viện diễn ra ở tòa nhà Mansion House, tại Dublin ngày 21 tháng 1 năm 1919.

Vì họ trên thực tế dựng nên một chính phủ riêng biệt, nên người Anh xem hành động này là tội phản quốc. De Valera và các Nghị sĩ lãnh đạo Sinn Féin bị bắt giữ. Collins do được báo trước từ mạng lưới tình báo của mình nên biết trước kế hoạch bắt giữ các thành viên Nghị viện và cảnh báo họ. Tuy nhiên De Valera thuyết phục các Nghị sĩ khác lờ đi lời cảnh báo này, vì cho rằng nếu như cuộc bắt bớ diễn ra, nó sẽ là một con bài tuyên truyền chính trị đắc lực, đến mức chỉ sau khi các thành viên lãnh đạo đã bị bắt hết, họ mới nhận ra rằng có quá ít người còn sót lại để có thể vận động đắc lực giới truyền thông. Trong thời gian de Valera vắng mặt, Cathal Brugha được bầu làm Príomh Aire (nghĩa là thủ tướng, nhưng thường được dịch là "Chủ tịch Dáil Éireann"), cho tới khi Collins tổ chức đánh tháo de Valera khỏi nhà tù Lincoln tháng 4 năm 1919.

Mùa hè năm 1919, Collins được chỉ định làm chủ tịch IRB (và như vậy, trong học thuyết của tổ chức này, là Tổng thống "hợp pháp" của Cộng hòa Ireland). Tháng 9, ông được cử làm Cục trưởng cục tình báo của Quân đội Cộng hòa Ireland[2], vốn là tổ chứ Quân tình nguyện Ireland (tên gọi biểu thị tuyên bố của tổ chức là quân đội của Cộng hòa Ireland được phê chuẩn vào tháng 1 năm 1919). Cuộc chiến tranh giành độc lập cho Ireland trên thực tế nổ ra vào cùng ngày phiên họp đầu tiên của Nghị viện diễn ra, khi hai cảnh sát canh gác một kiện chất nổ bị quân tình nguyện IRA bắn chết tại Soloheadbeg, hạt Tipperary, Ireland.